Μέτρα και έργα στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του τομέα της δικαιοσύνης και του εκσυγχρονισμού των Δικαστηρίων 

Η διαφύλαξη της απονομής της δικαιοσύνης στον τόπο μας αποτελεί προτεραιότητα της Κυβέρνησης, γι’ αυτό, για πρώτη φορά, ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως βρίσκεται σε στενή συνεργασία με το Ανώτατο Δικαστήριο, πραγματοποιεί τακτικές συναντήσεις με τους δικαστές και μέσα από μια συστηματική αξιολόγηση και καθορισμό προτεραιοτήτων για επίλυση των προβλημάτων, υλοποιούνται μέτρα βελτίωσης για αναβάθμιση του τομέα της δικαιοσύνης. Η μεταρρύθμιση, όμως, του τρόπου απονομής της δικαιοσύνης θα πρέπει να γίνει στο πλαίσιο μιας συνολικής μεταρρύθμισης, τόσο σε σχέση με τις διαδικασίες που ακολουθούνται, δηλαδή με την κατάργηση αχρείαστων διαδικασιών και με την αξιοποίηση της τεχνολογίας, καθώς και με την ενίσχυση της δικαστικής εξουσίας με επιπρόσθετο ανθρώπινο δυναμικό.

Στα πλαίσια της πολιτικής της Κυβέρνησης για εκσυγχρονισμό των δικαστηρίων μας και αναβάθμιση του τομέα της δικαιοσύνης, έχει ληφθεί σειρά μέτρων και διεκπεραιώνονται έργα με στόχο την ταχεία και απρόσκοπτη λειτουργία των δικαστηρίων μας, τη συμβολή στη μείωση του χρόνου απονομής της δικαιοσύνης και τη βελτίωση των δυνατοτήτων πρόσβασης των πολιτών στη δικαιοσύνη στον τόπο μας.  Ως αποτέλεσμα έχουν υιοθετηθεί αλλαγές και ληφθεί μέτρα που βοηθούν στην αντιμετώπιση του αριθμού των υποθέσεων που καταχωρούνται στα δικαστήρια και επιταχύνουν τη διαδικασία εκδίκασης των υποθέσεων.

Μεγαλύτερη τομή στη δομή της δικαιοσύνης είναι η λειτουργία του Διοικητικού Δικαστηρίου, το οποίο αποφόρτισε το Ανώτατο Δικαστήριο σε βαθμό πέραν του 50% του δικαστικού χρόνου. Επιπρόσθετα, μέσα από τη λειτουργία του αναμένεται να υπάρξει σημαντική αποσυμφόρηση του Ανωτάτου Δικαστηρίου και η αξιοποίηση του δικαστικού χρόνου για σκοπούς ταχύτερης απονομής της δικαιοσύνης όσον αφορά τη δευτεροβάθμια δικαιοδοσία.

Παράλληλα, προωθήθηκαν τα πιο κάτω:

• Η ανακατανομή της καθ’ ύλην δικαιοδοσίας των Επαρχιακών Δικαστηρίων στις βαθμίδες του Επαρχιακού Δικαστή και Ανώτερου Επαρχιακού Δικαστή, κατά τρόπο ώστε να εξυπηρετείται καλύτερα η διαχείριση του δικαστικού χρόνου. Επίσης, προωθήθηκαν:
• Η οριοθέτηση του δικαιώματος έφεσης σε ενδιάμεσες αποφάσεις, χωρίς να παραβλάπτεται το δικαίωμα για δίκαιη δίκη, ώστε να επιτυγχάνεται η ταχύτερη ολοκλήρωση της πρωτόδικης αστικής διαδικασίας και να περιοριστεί ο κατακλυσμός του Ανώτατου Δικαστηρίου με εφέσεις επί ενδιάμεσων αποφάσεων, που στην ουσία εκείνο που επιτυγχάνεται η καθυστέρηση της δικαστικής διαδικασίας. Το σχετικό νομοσχέδιο συζητείται στη Βουλή των Αντιπροσώπων.
• Ο καθορισμός, σε συνεργασία με το Υπουργείο, δικαστικής διαδικασίας επίλυσης μικροδιαφορών μέχρι 3000 ευρώ, η οποία θα μειώνει σημαντικά το χρόνο και το κόστος εκδίκασης μεγάλου αριθμού (πέραν του 1/3) των αστικών υποθέσεων.
• Η επιτάχυνση της διαδικασίας εκδίκασης των υποθέσεων οικογενειακού δικαίου. Στις περιπτώσεις δίκης διαζυγίου, η σύνθεση του Οικογενειακού Δικαστηρίου να είναι μονομελής και όχι τριμελής, όπως ισχύει σήμερα, με σκοπό  να αποδεσμεύεται σημαντικός δικαστικός χρόνος που θα χρησιμοποιηθεί για την ταχύτερη εκδίκαση των υποθέσεων οικογενειακού δικαίου. Σχετικό νομοσχέδιο για τροποποίηση του ΄Αρθρου 111 του Συντάγματος έχει καταθέσει στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών. Παράλληλα, έχει ετοιμασθεί και θα υποβληθεί σύντομα νομοσχέδιο για αναθεώρηση και εκσυγχρονισμό των διατάξεων του περί Οικογενειακών Δικαστηρίων Νόμου, ώστε να εκσυγχρονιστούν οι σχετικές διατάξεις και να αναθεωρηθούν οι διαδικασίες.

Σημαντική αλλαγή, στα πλαίσια των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων, συνιστά η αναθεώρηση των δικαστικών διαδικασιών, με την αναθεώρηση των θεσμών πολιτικής δικονομίας, ώστε να απεγκλωβιστούν τα δικαστήρια από αχρείαστες και χρονοβόρες διαδικασίες, που συντείνουν στην καθυστέρηση μιας δικαστικής διαδικασίας.

Περαιτέρω, για σκοπούς ενδυνάμωσης και περαιτέρω ανάδειξης της οικονομίας, ως κέντρου παροχής υπηρεσιών, προχωράμε στη σύσταση ενός αυτόνομου Εμπορικού Δικαστήριο, το οποίο θα διασφαλίζει την ταχύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης σε υποθέσεις που σχετίζονται με εμπορικές διαφορές, αφού η ύπαρξη του είναι άμεσα συνυφασμένη με την παροχή αντίστοιχων υπηρεσιών και την ασφάλεια δικαίου. Στόχος είναι να ετοιμαστεί η προκήρυξη διαγωνισμού ώστε να εξασφαλιστούν οι υπηρεσίες εμπειρογνώμονα – μελετητή που θα ετοιμάσει τη σχετική νομοθεσία και τους διαδικαστικούς κανονισμούς και το 2017 να υποβάλουμε σε δημόσιο διάλογο τη μελέτη που θα αφορά τη λειτουργία του.

Επιπρόσθετα, προχωρούν τα έργα κτηριολογικής αναβάθμισης των δικαστηρίων με την ανέγερση της επιπρόσθετης πτέρυγας στο Επαρχιακό Δικαστήριο Πάφου, την ανακαίνιση του Οικογενειακού Δικαστηρίου και του Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών, καθώς και την ανέγερση του νέου Επαρχιακού Δικαστηρίου Αμμοχώστου. Επίσης, με την ανέγερση του νέου Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, η οποία αποτελεί ένα μεγάλο έργο που αναμένεται να κοστίσει πέραν των 30 εκατ. ευρώ, για το οποίο θα προκηρυχθεί διεθνής αρχιτεκτονικός διαγωνισμός στις αρχές του 2017 με στόχο, μέχρι το τέλος του έτους αυτού, να επιλεγεί ο βραβευθείς προσφοροδότης και να προχωρήσει η υλοποίηση του έργου από το 2018.

Η αξιοποίηση της τεχνολογίας στα δικαστήρια μας αποτελεί κύρια προτεραιότητα στον απαιτούμενο εκσυγχρονισμό του τρόπου απονομής της δικαιοσύνης. Με στόχο να σταματήσει η χρήση των μεγάλων βιβλίων, όπου καταγράφονται οι υποθέσεις που καταχωρούνται και επικολλιούνται χαρτόσημα, όπως συνέβαινε πριν την ανεξαρτησία της Δημοκρατίας, προωθείται το πρόγραμμα ηλεκτρονικής δικαιοσύνης το οποίο θα επιτρέπει την καταχώρηση των υποθέσεων εξ αποστάσεως, από τα δικηγορικά γραφεία, και την πληρωμή των τελών με την χρήση πιστωτικής κάρτας. Η προκήρυξη του διαγωνισμού αναμένεται εντός Νοεμβρίου και σκοπός του είναι να εξευρεθεί εξωτερικός στρατηγικός συνεργάτης ο οποίος θα ετοιμάσει το πρόγραμμα ηλεκτρονικής δικαιοσύνης. Ο συνεργάτης αναμένεται να προσφέρει το σύστημα σε λειτουργία για χρονική περίοδο έξι ετών και το κράτος θα έχει τη δυνατότητα να το αποκτήσει έναντι ενός μικρού ποσού, σε χρόνο κατά τον οποίο το σύστημα θα βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία και θα έχει αναβαθμιστεί ηλεκτρονικά. Στόχος είναι η ηλεκτρονική δικαιοσύνη σε συνδυασμό με την εφαρμογή του συστήματος αυτοματοποίησης γραφείου, να εκσυγχρονίσουν τον τρόπο λειτουργίας των δικαστηρίων στα πλαίσια της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

Ταυτόχρονα, στα πλαίσια της αναβάθμισης και του εκσυγχρονισμού των δικαστηρίων μας, θέσαμε σε εφαρμογή σύστημα αυτόματης καταγραφής των πρακτικών. Έχει αυξηθεί ο αριθμός των στενοτυπιστών 15 και οι υπηρεσίες αυτόματης καταγραφής πρακτικών, εκτός από τα Κακουργιοδικεία, προσφέρονται και στις ακροάσεις υποθέσεων των επαρχιακών δικαστηρίων, με μακράς διάρκειας καταθέσεις μαρτύρων. Για να καλυφθούν, όμως, οι ανάγκες όλων των ποινικών δικαστηρίων και περισσότερες υποθέσεις των επαρχιακών, ο αριθμός των στενοτυπιστών θα αυξηθεί σε 20.