Την τελευταία τετραετία το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως έχει πετύχει εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου για αντιμετώπιση των ποινικών προκλήσεων  

Την τελευταία τετραετία, στα πλαίσια μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για προστασία και ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, προαγωγή της διαφάνειας, εξυγίανση του δημόσιου βίου και αντιμετώπισης του εγκλήματος, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, έχει προβεί σε τέτοιες νομοθετικές ρυθμίσεις που να ενδυναμώνουν την άμυνα και την αντίστασή της Πολιτείας ενάντια στην παρανομία, αλλά ταυτόχρονα να προσδίδουν την κοινωνική διάσταση της αντιμετώπισης του φαινομένου της παραβατικότητας.

Συγκεκριμένα, τη βάση του Προγράμματος Διακυβέρνησης της παρούσας Κυβέρνησης, ο εκσυγχρονισμός των νομοθεσιών όσον αφορά τον τομέα του ποινικού δικαίου έχει αναβαθμιστεί:

1. Με την τροποποίηση του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου που έγινε το 2013, όπου δόθηκε πλήρης και παράλληλη με εκείνη του Υπουργικού Συμβουλίου εξουσία στο Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας να διορίζει ποινικούς ανακριτές, ώστε να μην υπάρχει η οποιαδήποτε υπόνοια συγκάλυψης από πλευράς της εκτελεστικής εξουσίας.
2. Με την προώθηση δύο τροποποιήσεων στον περί Ποινικής Δικονομίας Νόμο για διευκόλυνση των διαδικασιών απονομής της δικαιοσύνης και ειδικότερα της πρόσβασης σ αυτήν. Η μία προνοεί την ανάθεση και σε αξιωματικούς/λοχίες της Αστυνομίας της δυνατότητας να βεβαιώνουν ομολογία ενοχής επί ποινικών κλήσεων, όπου δεν είναι απαραίτητη η παρουσία του κατηγορουμένου στο δικαστήριο, με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών, αλλά και την έγκαιρη προώθηση των κλήσεων ενώπιον δικαστηρίων και τον καλύτερο προγραμματισμό του δικαστικού χρόνου.  Η δεύτερη προνοεί τη δυνατότητα να διαταχθεί από το Δικαστήριο υποκατάστατη επίδοση ποινικής κλήσης, όταν ο κατηγορούμενος έμμεσα παρεμποδίζει την επίδοση/προώθηση της διαδικασίας, ώστε να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη απονομή της δικαιοσύνης και να αποφεύγεται η ατιμωρησία.
3. Παράλληλα, με την προώθηση τροποποίησης του περί Δικαστηρίων Νόμου για κάλυψη νομοθετικού κενού σε σχέση με τη νόμιμη συγκρότηση Κακουργιοδικείου, όταν απουσιάζει προσωρινά μέλος ή μέλη του.

Περαιτέρω, την ουσιαστική πρόσβαση στην ποινική δικαιοσύνη προωθούν και οι ακόλουθες εναρμονιστικές ρυθμίσεις που προώθησε το Υπουργείο Δικαιοσύνης, που σκοπό έχουν την ενδυνάμωση των δικονομικών δικαιωμάτων των υπόπτων και των κατηγορουμένων:

• Ο περί του Δικαιώματος σε Διερμηνεία και Μετάφραση κατά την Ποινική Διαδικασία Νόμος του 2014, που περιέχει ολοκληρωμένες διατάξεις για τα δικαιώματα διερμηνείας και μετάφρασης, τα οποία διασφαλίζονται και από το Σύνταγμα. Για την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής Οδηγίας σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης του κατηγορουμένου στο πλαίσια ποινικών διαδικασιών, ετοιμάστηκε σειρά τροποποιητικών νομοσχεδίων, τα οποία ψηφίσθηκαν σε νόμους το 2014, για την ενίσχυση της άσκησης του δικαιώματος ενημέρωσης που διευκολύνει την ετοιμασία της υπεράσπισης στα πλαίσια της δίκαιης δίκης.
• Σειρά νομοθετημάτων έχουν ετοιμαστεί σχετικά με το δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας και διαδικασίας εκτέλεσης του ευρωπαϊκού εντάλματος σύλληψης, καθώς και σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης τρίτου προσώπου σε περίπτωση στέρησης της ελευθερίας του και με το δικαίωμα επικοινωνίας με τρίτα πρόσωπα και με προξενικές αρχές κατά τη διάρκεια της στέρησης της ελευθερίας. Τα νομοσχέδια αυτά αναμένεται να ψηφιστούν σύντομα από τη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Επιπρόσθετα, με τροποποίηση που έγινε στον Ποινικό Κώδικα θεσπίστηκε ως αδίκημα και η υποκίνηση βίας ή μίσους λόγω γενετήσιου προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου πέραν των άλλων λόγων διάκρισης. Επίσης, με άλλη τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα θεσπίστηκε ως ποινικό αδίκημα και η παράνομη κατακράτηση ανηλίκου από κηδεμόνα του εκτός των ορίων της Δημοκρατίας, πέραν εκείνου της μετακίνησης του χωρίς τη συγκατάθεση του άλλου κηδεμόνα.

Μεγάλη τομή στη δομή της δικαιοσύνης αποτέλεσε η δημιουργία το 2015 του Διοικητικού Δικαστηρίου, το οποίο ανέλαβε την σε πρώτο βαθμό εκδίκαση προσφυγών κατά το Άρθρο 146 του Συντάγματος, με στόχο την ουσιαστική αποσυμφόρηση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ώστε να επιτυγχάνεται ταχεία απονομή της δικαιοσύνης στη δευτεροβάθμια δικαιοδοσία του. Παράλληλα, επιτυγχάνεται και ταχεία εκδίκαση των προσφυγών κατά των πράξεων της Διοίκησης.  Στα ίδια πλαίσια, πρέπει να σημειωθεί ότι εκκρεμεί στη Νομική Υπηρεσία νομοσχέδιο που έχει ετοιμάσει το Υπουργείο για συμμόρφωση της διοίκησης με τις αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου.