Χαιρετισμός στην τελετή λήξης των μαθημάτων του Σχολείου του Τμήματος Φυλακών 

Αγαπητοί σπουδαστές,
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι,
Φίλες και φίλοι,

Με αίσθημα χαράς, αλλά και ευθύνης, ως ο αρμόδιος Υπουργός που εποπτεύει την λειτουργία των Κεντρικών Φυλακών, παρευρίσκομαι στην τελετή λήξης των μαθημάτων του Σχολείου του Τμήματος Φυλακών, για να συγχαρώ τους δασκάλους και μαθητές, οι οποίοι ολοκληρώνουν τη σχολική τους χρονιά για φέτος.

Αγαπητοί σπουδαστές,

Πρώτα απ’ όλα, θα ήθελα να σας συγχαρώ γιατί με την συμμετοχή σας στα προγράμματα εκπαίδευσης, εφαρμόσατε την πρόνοια του βασικού πυλώνα της κυβερνητικής πολιτικής και στόχου του Στρατηγικού Σχεδίου του Υπουργείου 2015 – 2017, ότι το δικαίωμα στην εκπαίδευση αποτελεί δικαίωμα για όλους και κατοχυρώνεται συνταγματικά. Ως κρατούμενοι, έχετε τα ίδια ακριβώς δικαιώματα στην εκπαίδευση και χωρίς διακρίσεις, όπως κάθε πολίτης της Δημοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης, έγινε η αναβάθμιση των σχολείων και ο εμπλουτισμός των προγραμμάτων εκπαίδευσης, ώστε να ανταποκρίνονται στις εκπαιδευτικές ανάγκες και στις επαγγελματικές δεξιότητες των κρατουμένων.  

Και τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η εκπαίδευση στις Φυλακές, ως βασική επιδίωξη του στρατηγικού μας στόχου για ανασχεδιασμό και εκσυγχρονισμό του σωφρονιστικού συστήματος, αποτελεί μέρος του εκπαιδευτικού και ψυχολογικού συμβολαίου μεταξύ των κρατουμένων και της Πολιτείας, ώστε να διατηρηθεί η σύνδεση των κρατουμένων με τον κοινωνικό ιστό, διευκολύνοντας την ομαλή επανένταξή τους μετά την αποφυλάκιση.

Η ανθρωποκεντρική αντιμετώπιση των κρατουμένων αποτέλεσε, από την πρώτη στιγμή της ανάληψης της διακυβέρνησης του τόπου, κύριο άξονα της σωφρονιστικής μας πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό, δόθηκαν σαφείς οδηγίες από το Υπουργείο Δικαιοσύνης προς τη Διεύθυνση των Φυλακών να ενισχύσει τον θεσμό της εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των κρατουμένων – σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας –γιατί το θεωρούμε απαραίτητο και καθοριστικό παράγοντα για την προσωπική ανάπτυξη των κρατουμένων και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης κατά τη διάρκεια παραμονής τους σε ένα χώρο εγκλεισμού.

Με την αναβάθμιση και διασφάλιση των συνθηκών κράτησης, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και στη βάση των αρχών του διεθνούς δικαίου, προστασίας και προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το σωφρονιστικό σύστημα στη χώρα μας έχει αλλάξει, υλοποιώντας την πολιτική της Κυβέρνησης για εκσυγχρονισμό και ανασχεδιασμό, ώστε σήμερα να αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση.

Χαρακτηριστικές είναι οι θετικές κριτικές τις οποίες έχουμε δεχθεί από διεθνείς οργανισμούς (όπως τη CPT και την SPT), από την Επίτροπο Διοικήσεως και άλλους ανεξάρτητους θεσμούς, καθώς και εμπειρογνώμονες ξένων χωρών που επισκέπτονται τις Φυλακές. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει την επιμονή του Υπουργείου για αναθεώρηση των διαδικασιών που ακολουθούνταν στο παρελθόν σε σχέση με τη μεταχείριση των κρατουμένων, μέσα από την επίδειξη μηδενικής ανοχής σε φαινόμενα έλλειψης σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα, μέσα από την παροχή ίσης μεταχείρισης και ευκαιριών και χωρίς καμία διάκριση, σε θέματα εκπαίδευσης, ιατρικής περίθαλψης και φροντίδας, άθλησης και δημιουργικής ψυχαγωγίας, απεξάρτησης από εξαρτησιογόνες ουσίες και πρόνοιας για ψυχοσυναισθηματική στήριξη.

Ειδικότερα, στα πλαίσια της πολιτικής της Κυβέρνησης για ποιοτική αναβάθμιση, πετύχαμε, σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και ειδικότερα την Γενική του Διευθύντρια, την αναβάθμιση των προσφερόμενων ιατρικών υπηρεσιών, ώστε η ιατρική φροντίδα –  τόσο η πρωτοβάθμια όσο και η εξειδικευμένη – να είναι ανάλογη με τις υπηρεσίες που προφέρονται σε κάθε πολίτη της Δημοκρατίας. Επαναλαμβάνω τα όσα έχω επισημάνει στην ομιλία μου κατά την αποφοίτηση την χρονιά που μας πέρασε: Oι κρατούμενοι στις Φυλακές έχουν ακριβώς τα ίδια δικαιώματα με όλους τους άλλους πολίτες της Δημοκρατίας και όλοι έχουν το δικαίωμα να απολαμβάνουν ίσων ευκαιριών εξειδικευμένης φροντίδας από τις κυβερνητικές Ιατρικές Υπηρεσίες.

Εξάλλου, πρέπει να σημειώσω, ότι στο νομοσχέδιο για αναθεώρηση του Νόμου για τις Φυλακές, το οποίο έχει υποβληθεί στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο, καθώς και στους Κανονισμούς που ετοιμάζονται, τηρώντας τις βασικές αρχές του Προγράμματος Διακυβέρνησης, για πρώτη φορά κατατίθενται αλλαγές που αφορούν στην προστασία της προσωπικότητας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τους κρατούμενους, και την εφαρμογή βασικών αρχών που στοχεύουν στην καλλιέργεια της προσωπικότητάς τους. Λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τις υποδείξεις της Επιτρόπου Διοικήσεως και των αντίστοιχων Επιτροπών Κατά των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης και των Ηνωμένων Εθνών, τις αντιλήψεις και τις αποφάσεις Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων για θέματα σωφρονισμού και πειθαρχικών μέτρων, κατοχυρώνουμε και μέσα από νομοθετική ρύθμιση τις αλλαγές που αφορούν στην δημιουργία ενός σύγχρονου σωφρονιστικού ιδρύματος.

Θεωρώντας, λοιπόν, ότι μέσα από την επιμόρφωση και τον επαγγελματικό καταρτισμό των κρατουμένων, αυξάνονται οι δυνατότητες εργοδότησης και επανένταξης τους στην κοινωνία, αποφασίσαμε, τα τελευταία 3 χρόνια, βάσει του στρατηγικού σχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, να παραχωρούμε περισσότερα κίνητρα σε αυτούς που θα παρακολουθούν τα μαθήματα. Γι’ αυτό αναθεωρήθηκαν και ενισχύθηκαν τα εκπαιδευτικά προγράμματα του Σχολείου των Φυλακών, δίνοντας την ευκαιρία στους φυλακισμένους να αποκτήσουν απολυτήριο γυμνασίου και απολυτήριο λυκείου, ν’ αποκτήσουν επαγγελματική κατάρτιση, ακόμα και να φοιτήσουν σε πανεπιστήμιο, ώστε να αξιοποιούν παραγωγικά τον χρόνο παραμονής τους στις φυλακές.

Συγκεκριμένα, μετά από συνεννόηση με τον Υπουργό Παιδείας και αφού έγιναν οι απαραίτητες αλλαγές, τόσο στα εκπαιδευτικά προγράμματα των σχολείων όσο και στο διδακτικό προσωπικό – για τα οποία ως Κυβέρνηση δεχθήκαμε έντονη κριτική – από το 2015 εφαρμόζεται το Εσπερινό Σχολείο που λειτουργεί από το Υπουργείο Παιδείας και από το 2016, το Εσπερινό Γυμνάσιο και Λύκειο. Ταυτόχρονα, λειτουργούν προγράμματα που προσφέρουν την δυνατότητα απόκτησης επαγγελματικών πιστοποιήσεων για συγκεκριμένες εκπαιδεύσεις, οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν για σκοπούς εξεύρεσης εργασίας. Επιπρόσθετα, λειτουργούν επιμορφωτικά προγράμματα, τα οποία καλύπτουν ευρύ φάσμα τρόπων δημιουργικής ενασχόλησης.
Στόχος μας είναι να αναβαθμίζονται και να εκσυγχρονίζονται διαρκώς τα προγράμματα του Σχολείου των Φυλακών, υπό την εποπτεία των αρμόδιων Υπουργείων, ώστε να συμβαδίζουν πλήρως με το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας. Εκτός από το Ιδρυμα Πολυζωΐδη της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, μέχρι σήμερα έχουν υπογραφεί μνημόνια συνεργασίας με διάφορα ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας. Κάθε χρόνο αυξάνεται ο αριθμός των κρατουμένων που φοιτά στα σχολεία των Φυλακών – συνολικά 410 για φέτος –  ενώ 12 φοιτούν στα ακαδημαϊκά ιδρύματα. Επίσης, από το 2015 υιοθετήθηκε και λειτουργεί η καινοτομία του καλοκαιρινού σχολείου.

Η κυβερνητική πολιτική εκσυγχρονισμού του σωφρονιστικού μας ιδρύματος έχει επιφέρει θετικά αποτελέσματα. Εκσυγχρονίζουμε τις υποδομές και ενισχύουμε τις Φυλακές με προσωπικό, εκτός από τους 34 θέσεις δεσμοφυλάκων οι οποίες αναμένεται να συμπληρωθούν σύντομα, έχει εγκριθεί η αποδέσμευση άλλων 19 θέσεων, και μαζί με τις 6 θέσεις που έχουν συμπληρωθεί ο συνολικός αριθμός αυξάνεται σε 59 θέσεις. Παράλληλα, φροντίζουμε για την επιμόρφωση των δεσμοφυλάκων, οι οποίοι θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες εκπαίδευσης με τη λειτουργία της Σχολής Δεσμοφυλάκων στο κτίριο που μόλις πρόσφατα έχει ανακαινιστεί.

Αφήσαμε πίσω μας την περίοδο της δυσλειτουργίας και των προβληματικών συμπεριφορών εντός των Φυλακών, γιατί έχουμε ταχθεί στο να διαμορφώσουμε ένα σωφρονιστικό σύστημα αντίστοιχο του πολιτισμού μας και της ανθρωπιάς που διακρίνει τον τόπο μας. Στο πλαίσιο αυτό, η Κυβέρνηση προχωρά παράλληλα, στον εκσυγχρονισμό όλων των παράπλευρων λειτουργιών του σωφρονιστικού συστήματος. Λαμβάνοντας μέτρα για μείωση του υπερπληθυσμού, έχουμε εκσυγχρονίσει το νομοθετικό πλαίσιο εφαρμογής του κατ’ οίκον περιορισμού των φυλακισμένων με ηλεκτρονική παρακολούθηση και αναμένουμε ν’ αξιοποιηθεί το μέτρο,  ενώ μελετώνται τρόποι ώστε άτομα εναντίον των οποίων εκκρεμούν εντάλματα φυλάκισης, αντί να μεταφέρονται στις φυλακές, να μετατρέπεται το ένταλμα φυλάκισης σε προσφορά κοινοτικής εργασίας.

Ταυτόχρονα, ως αποτέλεσμα της νομοθεσίας που προωθήθηκε  από τα Υπουργεία Υγείας και Δικαιοσύνης, οι καταδικασθέντες χρήστες ουσιών εξάρτησης τυγχάνουν θεραπευτικής υποστήριξης και αντί του εγκλεισμού στις Φυλακές παραπέμπονται σε ανάλογα θεραπευτικά κέντρα, όπως είναι η θεραπευτική κοινότητα της Αγίας Σκέπης, ενώ με τη συνδρομή του Γενικού Εισαγγελέα παραπέμπονται στην κοινότητα και κρατούμενοι από τις Κεντρικές Φυλακές. Παράλληλα, εντός των Φυλακών λειτουργεί από το 2015 το Πρόγραμμα Απεξάρτησης «Δανάη».

Αγαπητοί εκπαιδευτές,

Θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες για την εδώ παρουσία σας και τη συμβολή σας στις προσπάθειες εκπαίδευσης των μαθητών-κρατουμένων. Με την καθοδήγηση και τη συνεργασία όλων εσάς των εκπαιδευτών, συμβάλατε ώστε να γίνει πραγματικότητα το όνειρο των μαθητών-κρατουμένων για μόρφωση και εξειδίκευση.

Αγαπητοί σπουδαστές,

Κλείνοντας, θα ήθελα να συγχαρώ όλους εσάς, τον κάθε ένα από εσάς προσωπικά, που εθελοντικά ενταχθήκατε στο πρόγραμμα της εκπαίδευσης του Τμήματος Φυλακών και να εξάρω την αξιοθαύμαστη προσπάθεια που καταβάλλετε για την επιμόρφωσή σας. Εύχομαι καλή συνέχεια στην πορεία σας προς τη μόρφωση και εις ανώτερα!

Από την πλευρά μας ως Πολιτεία, σας διαβεβαιώνουμε ότι θα συνεχίσουμε να καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, με πνεύμα συλλογικότητας, συνεργασίας και διαφάνειας, ώστε να μετουσιώσουμε ένα υποσχόμενο πολιτικό όραμα σε πραγματικότητα: Η φυλακή να λειτουργεί ως μηχανισμός επανένταξης στην κοινωνική λειτουργία και όχι ως μηχανισμός έκπτωσης της ανθρώπινης αξίας.